Je hoort het vaak in discussies over belasting op vermogen: fictief rendement. Maar wat betekent dat eigenlijk? In dit artikel leggen we je uit wat fictief rendement is, waarom het wordt gebruikt, hoe het in 2025 werkt én wat dat voor jou betekent.
Wat is fictief rendement?
Fictief rendement is een verzonnen rendement dat de overheid gebruikt om te berekenen hoeveel belasting je moet betalen over je spaargeld of beleggingen.
Je betaalt dus niet belasting over wat je écht hebt verdiend, maar over een verwachte opbrengst van je vermogen. Die opbrengst wordt elk jaar opnieuw vastgesteld en geldt voor iedereen, ongeacht of je winst of verlies hebt gemaakt.
Voorbeeld: stel dat je € 100.000 spaargeld hebt en de Belastingdienst rekent met een fictief rendement van 4%. Dan betaal je belasting over € 4.000, ook al kreeg je in werkelijkheid maar € 800 rente.
Waarom gebruikt de overheid fictief rendement?
De overheid gebruikt fictief rendement om het belastingstelsel eenvoudiger en voorspelbaarder te maken.
Als ze naar het werkelijke rendement zouden kijken, zouden ze miljoenen belastingaangiften tot in detail moeten controleren. Dat is bijna onmogelijk, vooral bij beleggingen waarvan de waarde dagelijks schommelt.
Bovendien voorkomt het dat mensen met slimme trucjes hun rendement “onzichtbaar” maken, bijvoorbeeld via tijdelijke waardedalingen of ingewikkelde constructies.
Hoe wordt het fictief rendement in 2025 berekend?
In 2025 gebruikt de overheid verschillende categorieën vermogen, elk met een eigen fictief rendement:
- Banktegoeden: gemiddeld 0,92%
- Beleggingen zoals aandelen: gemiddeld 6,17%
- Schulden: gemiddeld -2,46%
Er wordt dus niet één vast percentage meer gebruikt. In plaats daarvan kijkt men welk vermogen je hebt op 1 januari van het jaar, en verdeelt dat over deze categorieën. Daarna wordt het totaalrendement berekend, en dáárover betaal je belasting.
De eerste € 57.000 (of € 114.000 voor partners) is vrijgesteld van belasting. Over de rest betaal je 36% belasting over het berekende fictieve rendement.
Wat zijn de nadelen van fictief rendement?
Het grootste nadeel is dat het niet aansluit op de werkelijkheid.
Als jij je geld op een spaarrekening hebt staan met 1% rente, maar je moet belasting betalen over 6,17% omdat je vermogen als “belegging” wordt gezien, dan voelt dat oneerlijk. Je betaalt dan belasting over geld dat je niet hebt verdiend.
Ook kunnen grote koersdalingen — zoals bij beurzen in crisistijd — ervoor zorgen dat je belasting betaalt terwijl je verlies lijdt.
Kan fictief rendement veranderen?
Ja, de percentages veranderen elk jaar, afhankelijk van de marktrente en rendementen van het jaar ervoor.
Daarnaast werkt de overheid aan een nieuw systeem waarin belasting wordt geheven over het werkelijke rendement. Dat heet het “box 3-stelsel op basis van werkelijk rendement” en zou in 2027 moeten ingaan.
Tot die tijd blijft het huidige systeem op basis van fictieve percentages gelden, met aanpassingen per jaar.
Veelgestelde vragen over fictief rendement
Betaal ik belasting over mijn hele vermogen?
Nee. In 2025 is het eerste € 57.000 van je vermogen vrijgesteld. Voor fiscale partners is dat € 114.000.
Wat als ik verlies maak met mijn beleggingen?
Dan betaal je alsnog belasting als het fictieve rendement positief is. De Belastingdienst kijkt niet naar je werkelijke verlies.
Geldt fictief rendement ook voor vastgoed?
Ja. Ook de waarde van tweede woningen of verhuurde panden telt mee in je vermogen. De WOZ-waarde wordt daarbij gebruikt.
Is het fictief rendement voor iedereen hetzelfde?
Nee. Het hangt af van de samenstelling van je vermogen: spaargeld, beleggingen en schulden worden anders belast.
Komt er een einde aan het systeem met fictief rendement?
Ja, de overheid werkt aan een nieuw stelsel waarin het werkelijke rendement belast wordt. Dit zou in 2027 ingaan.